Ezeztapenaren hurrenkera euskal egitura perifrastikoetan: hurbilpen diakroniko-tipologikoa

Abstract

Este estudio tiene como objetivo investigar el desarrollo histórico del orden de los verbos principal y auxiliar en oraciones negativas en euskera. En el artículo se muestra, tras realizar un análisis del orden de palabras en textos históricos, que en las oraciones principales se pierde el orden en el que la partícula negativa va entre el verbo principal y el auxiliar (como en ikusi ez zuen), mientras que en las subordinadas dicho orden se mantiene. Se intenta explicar esta asimetría en términos tipológicos y se toman en consideración ciertos factores que afectan al orden de la negación, como el tipo de oración o el dialecto.

Lan honen helburua euskarazko ezezko perpausetako aditz nagusiak eta laguntzaileak historian zehar izan duten hurrenkera aztertzea da. Hizkuntzaren historiako hainbat testuren hitz-hurrenkerari begiratuz, aditz nagusia - ezezkoaren marka - aditz laguntzailea ordena (ikusi ez zuen modukoa) perpaus nagusietan desagertzen eta mendekoetan gordetzen dela erakusten da, eta, aldi berean, desberdintasun horri azalpen tipologikoa emateko saioa egiten da. Ezeztapenaren hurrenkerari eragiten dioten zenbait faktoreren inguruan ere (perpaus mota, euskalkia etab.) hausnarketa egiten da.

This study aims to investigate the historical development in Basque of the order of the main and auxiliary verb in negated clauses. By analyzing word order in a number of historical texts it is shown that the pattern according to which the negative particle follows the main verb and precedes the auxiliary (as in ikusi ez zuen) is lost in main clauses. At the same time, subordinate clauses are shown to preserve this pattern. An attempt is made to account for this asymmetry in typological terms. A number of factors that affect the order of negation, such as clause type and dialect, are also considered.